Zes maanden Covid-19, met vallen en opstaan (Interview)

Wat onthoudt u van zes maanden Covid-19?

Het belangrijkste is dat alle maatregelen die we ook een jonge, fitte populatie opleggen, voornamelijk bedoeld zijn om te vermijden dat er overdracht naar een heel kwetsbare populatie zou zijn. Onze oudere bevolking is het grootste slachtoffer van deze epidemie. Wat mij zeker ook zal bijblijven is de enorme solidariteit van de ziekenhuizen naar de WZC, waar de kennis en de middelen om de crisis te bestrijden, niet altijd voorhanden waren. Belangrijke samenwerkingen zijn zo ontstaan en ze zullen blijven bestaan.

Een ander belangrijk punt is de doorstroming van centrale cijfers naar het lokale niveau. Dat was in maart en april nog niet het geval, nu wel. Op dit moment kunnen huisartsenkringen en WZC korter op de bal spelen en uitbraken indijken. Er is ook een enorme inhaalbeweging op het vlak van testing sinds de start van de crisis. Daar waar in ziekenhuizen, in de eerste periode, 98% van de overlijdens door Covid-19 bevestigde gevallen waren, was dat maar voor 50% het geval in de WZC. Daarom hebben wij ook het advies gegeven om de screening fel op te drijven. Positieve gevallen moeten zo snel mogelijk gedetecteerd en gecohorteerd worden. We hebben moeten leren samenwerken over muren heen, en dat is dan toch een positief gevolg van deze crisis.

Verkeerde interpretatie

Bij de aanvang van de crisis was er een enorme angst voor een situatie als in Italië, met overspoelde ziekenhuizen en artsen die ten einde raad waren. Vanuit de Vereniging voor Intensivisten, maar ook vanuit de ethische commissies van universiteiten werden adviezen opgesteld om zorgverleners en CRA-artsen in hun beslissingen te ondersteunen. De leeftijd kon op een bepaald moment mee in overweging genomen worden, naast de onderliggende ziekten zodat met vergelijkbare prognose een jongere kandidaat bij plaatsgebrek voorkeur kon krijgen. Vanuit de Belgische vereniging voor Gerontologie en Geriatrie wilden we dat mee helpen kanaliseren. De bedoeling was om in overleg te gaan met de oudere persoon, zijn familie en zorgverleners en zo te bepalen welke zorg nog gewenst is hiermee rekening houdend samen met de  onderliggende aandoeningen en reserve. Onze adviezen zijn opgesteld met de beste bedoelingen, maar al snel is dat in de media ontaard.

Grote spanningen tot gevolg

De media heeft er een zwart-witverhaal van gemaakt. "Ziekenhuizen, maar ook geriaters en CRA-artsen weigeren om ouderen uit WZC op te (laten) nemen", zo klonk het al vlug in de media. Dat was een foute interpretatie. We wilden in de eerste plaats een beslissingsproces aanbieden om artsen en zorgverleners te ondersteunen. En zo ontstonden gauw grote spanningen. Als men een op basis van een beslissingsproces, in overleg met de betrokkene, zijn familie en zijn zorgverleners met zorgvuldige afwegingen over de gewenste zorg al dan niet tot een hospitalisatie overgaat, dan is dit een zorgvuldige medische besluitvorming. Deze manier van werken zou steeds gehanteerd moeten worden. We kunnen stellen dat er in België geen systemische beslissingen van ziekenhuizen waren die wijzen op een weigering van opname van ouderen enkel op basis van leeftijd. De Vereniging voor Gerontologie en Geriatrie heeft geriaters  heel snel aangespoord om deel te nemen aan de werkgroepen die in hospitalen het beleid voor COVID-19 uitwerken, zodat ouderen de best mogelijke zorg zouden krijgen. Zo zijn heel wat artsen en verpleegkundigen de ouderen in WZC met raad en daad komen bijstaan, dat mogen we niet vergeten.

#OldLivesMatter

Zo'n 50.000 geriaters uit 43 organisaties en 29 landen, waaronder België, hebben een internationale campagne opgestart tegen leeftijdsdiscriminatie van ouderen. Onder de noemer #OldLivesMatter - naar analogie met de 'Black Lives Matter'-beweging - willen de initiatiefnemers bewustwording rond leeftijdsdiscriminatie creëren. "Oudere personen moeten waardig en volwaardig behandeld worden. We moeten een inschatting doen in overleg met hen en hun familie wat voor hen belangrijk en in hun belang is. Ze zijn niet systematisch uitgerangeerd. Heel wat ouderen willen actief blijven en bezitten een enorm potentieel, maar dat blijft vaak onbenut."

Pensioenleeftijd mogelijk herzien?

Volgens mij is de pensioenleeftijd arbitrair. Men probeert om deze op te trekken, wat volgens mij een nuttige maatregel is. De pensioenleeftijd van 65 jaar stamt uit de tijd na de Tweede Wereldoorlog en kwam overeen met de gemiddelde levensverwachting van de populatie toen. Nu ligt de levensverwachting bijna twintig jaar hoger en dus is het tijd om al die perspectieven te herzien.

De positie en de waarde van oudere personen in onze maatschappij is dringend aan herziening toe. En dat staat centraal in de internationale actie #OldLivesMatter die trouwens ook samenvalt met de 20e verjaardag van het Europees charter voor de rechten van ouderen.

Wat ik nog wil meegeven: je kan onze ouderen niet onder een kaasstolp plaatsen. Wensen zij nog contact met hun kinderen en (achter)kleinkinderen, zorg daar dan voor. Wees dan tolerant en toegeeflijk. Gaat het echter om senioren die erg angstig zijn en bescherming willen om zeker te zijn dat ze de crisis zullen overleven, dan moeten wij daar ook oor naar hebben. De aanpak moet zo individueel mogelijk zijn, en in het belang van de oudere en van wat hij, zijn familie en zijn zorgverleners op dat moment belangrijk vinden.

Over de geïnterviewde:

Prof. dr. Johan Flamaing, MD, PhD, Diensthoofd Dienst Geriatrie, UZ Leuven, Hoofddocent Divisie Gerontologie en Geriatrie, Departement Maatschappelijke Gezondheidszorg en Eerstelijnszorg, KU Leuven.

Interview door Sabine Verschelde. Sabine schrijft onafhankelijke opiniestukken en redactionele bijdragen die enkel en alleen haar eigen standpunten of die van de verwerkte en in het artikel vermelde bron(nen) weergeven.

MediQuality biedt haar leden de mogelijkheid hun mening te uiten over actuele en/of medische kwesties. Deze opinies weerspiegelen de persoonlijke mening van hun auteur en vallen onder diens verantwoordelijkheid.