COVID-19: "Overheid moet dringend plan opstellen voor distributie vaccin", zeggen experten en onderzoekers

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zitten momenteel elf kandidaat-vaccins in de laatste fase van goedkeuring. Maar de race is niet voorbij wanneer een vaccin goedgekeurd is en in massaproductie gaat. "Vaccins zijn vaak temperatuurgevoelig", legt vaccinoloog Pierre Van Damme (UAntwerpen) uit. "Enkele producenten maken gebruik van de nieuwe mRNA-technologie: die moet op -70 graden bewaard worden. De logistiek wordt dus een stevige uitdaging, om het zacht uit te drukken."

Daarom zaten onderzoekers van de UAntwerpen en experts uit de sector samen om het logistieke vraagstuk op te lossen. Die sector voelt zich momenteel allesbehalve klaar om de grote taak op zich te nemen, blijkt uit een bevraging van koepelorganisatie Pharma.aero bij meer dan honderd logistieke bedrijven voor de farmacie: amper 28 procent zegt voorbereid te zijn op de verdeling van de vaccins. Drempels die naar voren kwamen zijn garantie op temperatuurstabiliteit, problemen met traceerbaarheid, het niet kunnen beschikken over de juiste infrastructuur en beperkte koelcapaciteit. Brussels Airport en de luchtvrachtorganisatie Air Cargo Belgium hebben alvast de lokale taskforce 'BRUcure' opgericht om deze euvels te verhelpen, en de efficiënte in- en uitvoer van het vaccin te faciliteren.

Bovendien staat de Europese Unie achter op vlak van logistieke planning, zegt Wouter Dewulf van het Departement Transport en Ruimtelijke Economie (TPR) van de UAntwerpen. "De VS staan een pak verder: Operation Warp Speed plant de nationale verdeling minutieus. Er werden al logistieke bedrijven en koerierdiensten gecontracteerd, en ook het leger zal een belangrijke rol krijgen op logistiek vlak. Europa bestelde al wel honderden miljoenen exemplaren van de beloftevolle kandidaat-vaccins, maar de verdeling ervan onder de lidstaten kwam tot dusver amper ter sprake. Waarom zou de NAVO geen rol kunnen spelen, als een soort verbindingsofficier tussen de VS en Europa?"

Ook de planning en uitvoering van de inenting, met de bijhorende 'last mile'-distributie van het vaccin, staat nog niet op punt. "Gaan we inenten in de ziekenhuizen?", vraagt Roel Gevaers (TPR). "Zal de verdeling gebeuren via de apotheker en de inenting door de huisarts? Komen er speciale drive-ins zoals op Park Spoor Oost in Antwerpen? En nog: welke groepen krijgen het vaccin? Op één na vereist elk kandidaat-vaccin een dubbele inenting: met welke database gaan we dat bijhouden?"

Op die vragen willen de onderzoekers dringend antwoord van de overheid. Ze roepen op om zo snel mogelijk een taskforce samen te stellen. "We moeten nu handelen om een efficiënte, faire en veilige verdeling van het vaccin te garanderen", zegt Dewulf. "Stel je maar eens voor: het vaccin is goedgekeurd en geproduceerd, maar logistiek zou alles in het honderd lopen."