Bio-ethiek: “Beter vertrouwen scheppen dan een vaccin te verplichten” (Advies van twee specialisten)
BRUSSEL 11/08 - Maandag 9 augustus 2021 was een historische dag voor Frankrijk, met de invoering van de ‘pass sanitaire’ (gezondheidspas). Bij ons is hiervan (nog) geen sprake. Sinds december 2020 bestuderen de experts van het Belgisch Raadgevend Comité voor Bio-ethiek de ethische gevolgen van een eventuele verstrenging van het vaccinatiebeleid – lees: de algemene verplichting van het vaccin. Twee van deze experts waren bereid hun analyse met ons te delen.
Voor alle duidelijkheid: onze zuiderburen zijn niet de enigen die verstrengingen invoeren omwille van de onrustwekkende bezettingsgraad van de ziekenhuisbedden (in Frankrijk kleuren alle kuststreken rood) en de besmettingen met de deltavariant. Naast de invoering van de gezondheidspas liet het Grondwettelijk Hof in Frankrijk vorige week ook weten geen bezwaar te hebben tegen de verplichte vaccinatie van het zorgpersoneel en andere beroepen die contact hebben met risicopersonen.
En bij ons?
Officieel klinkt het dat er bij ons nog ruimte is om uitleg te geven alvorens de verplichting als wapen in te zetten. Maar uit goede bron vernemen we dat de hypothese een juridische, maar ook bio-ethische test heeft doorstaan. Meer uitleg door twee vooraanstaande leden van het Belgisch Raadgevend Comité voor Bio-ethiek.
Voor Gilles Genicot, expert en bekend advocaat "is de belangrijkste vraag die van de proportionaliteit. Het is perfect mogelijk om strenge beperkingen van bepaalde vrijheden op te leggen, maar men moet kunnen aantonen dat de maatregel noodzakelijk was om een hoger beginsel te kunnen behouden, de gezondheid van de anderen, en, in fine, levens en de goede werking van ziekenhuizen. Een van de rechten die het meest in het gedrang komen, is die van het respecteren van het medische beroepsgeheim. Nu moeten we onze virale status op straat laten zien, bijna voor de ogen van iedereen!"
Wetgeving is ontoereikend en komt te laat (Gilles Genicot, advocaat)
Terloops wijst het lid van het Belgisch Raadgevend Comité voor Bio-ethiek op een België dat met besluiten bestuurt en dat tot 18 maanden na de start van de crisis heeft moeten wachten om eindelijk, midden juli, een wet aan te nemen die ontoereikend is en die nog niet in werking is getreden. "Democratische controle is nochtans essentieel. Noodmaatregelen mogen alleen maar tijdelijk zijn. Het is ook onmogelijk om strafbare feiten per besluit te regelen. Er was veel vroeger hiervoor een wet nodig."
Florence Caeymaex is vicevoorzitter van het Belgisch Raadgevend Comité voor Bio-ethiek en verricht onderzoek in ethiek en politieke filosofie aan de Luikse universiteit. Voor de experte "hangt rond de beslissing van verplichte vaccinatie een zware molensteen van politieke belangen rond de nek. Voor de Franse regering gaan we van een momentum waarbij de klemtoon lag op een vrijwillige vaccinatie, met het benadrukken van de ethische en juridische principes van een geïnformeerde keuze, waar de toestemming niet mocht gekocht of afgedwongen worden, noch waarover men moest onderhandelen, naar een krijgstoestand met de verplichte vaccinatie."
Deltavariant blijft een bedreigende onbekende
"Verplichte vaccinatie is heel infantiliserend, brutaal en een breuk met de taal die voordien werd gebruikt. "De pandemie evolueert heel duidelijk, verrast vaak en overtreft zelfs onze voorspellingen. De experts die onze politici informeren gebruiken modellen om te anticiperen op de evoluties, maar niemand kan op voorhand met zekerheid zeggen of een cluster of haard zal opduiken. Dat is in het bijzonder het geval met de deltavariant. We weten bepaalde zaken over de overdracht en de besmetting, maar de globale dynamiek van de deltavariant is nog onbekend terrein. In deze context is het misschien juist nodig om bijkomende maatregelen te treffen. Het risico om te weinig te doen is uiteraard heel zwaar in een context van een pandemie met een hoge morbiditeit en mortaliteit."
Florence Caeymaex laat ons weten dat op 10 mei laatstleden een advies werd gegeven over de uitrol van een coronapas in België. Er moet ook aandacht zijn voor de beveiliging van de gegevens en de evolutie ervan in de context moet goed in de gaten worden gehouden. Als de tests gratis zijn, dan is de vrije keuze verzekerd. Maar als de tests die elke twee of drie dagen moeten gebeuren betalend worden, dan is er een sterke ongelijkheid tussen degenen die ze kunnen betalen en de vaccinatie kunnen vermijden, met die personen die dit niet kunnen.
De drie manieren (vaccin, test, bewijs van genezing) zijn niet langer equipollent. Zo verbreekt men het sociaal contract dat gebaseerd is op de vrije en geïnformeerde toestemming van het vaccin. Of men kiest er dan voor om de burgers te informeren. Dat is onze Belgische keuze geweest.
Ik heb de kans gekregen om het Deense systeem te ‘testen', een totaal ‘fluïd' systeem. In de scholen test men om de drie dagen, men toont zijn/haar pas in het restaurant of in het museum, we zitten helemaal niet in een machtsvertoon zoals in Frankrijk. En we vermijden dus om aan extreem-rechts munitie te geven, die in Frankrijk van elk hout pijlen maakt."
Over de auteur
Maxime Coppin werkt als zelfstandig consultant op het gebied van medische communicatie. Als specialist op het gebied van bio-ethiek en innovatie, volgt hij dagelijks Science, Nature en vooral de Lancet op. Hij neemt interviews af voor en op verzoek van Mediquality, die alleen de woorden weergeven van de bron(nen) die in het artikel worden vermeld.
