Harde diagnose: systeem ziekenhuisfinanciering is terminaal (opinie CEO Kliniek Sint-Jan)

Boven datzelfde gezondheidssysteem hangt echter een grote donderwolk. Belfius stelde vorige week een nieuwe studie over de ­financiële situatie van de ziekenhuizen voor. Dat die weinig goeds voorspelt, verbaasde me niet. Uit de jaarrekeningen van 2019 van zowel de algemene als de universitaire ziekenhuizen blijkt dat een op de drie verlieslatend is. Een heleboel ziekenhuizen beschikt over te weinig cashflow voor toekomstige investeringen. De winstmarge, die investeringen mogelijk zou kunnen maken, bedroeg in 2019 op sectorniveau amper 0,5%. Ter vergelijking: in zakelijke dienstverleningsbedrijven bedraagt die marge gemiddeld 8%.

En toen kwam COVID-19. Gezien de situatie vulde Belfius de 2019-analyse aan met een inschatting voor 2020. De bank waarschuwt voor een totaal verlies van meer dan 2 miljard euro. Hoe pijnlijk die diagnose ook is, ze komt niet als een verrassing. Belangrijke inkomstenbronnen vielen dit jaar weg: door het stopzetten van de niet-dringende medische hulp waren er minder hospitalisaties, ingrepen, consultaties en onderzoeken, en geen apotheek-, parking- of cafetaria-inkomsten. Tegelijk stegen de kosten voor extra beschermingsmateriaal, infrastructuur, personeel aanzienlijk.

De regering heeft al een kapitaalinjectie gedaan, en liet ook verstaan dat alle COVID-kosten gedekt zullen worden. Toch blijven de ziekenhuizen volgens de huidige hypotheses achter met een niet gedekt verlies van bijna 1,5%. Geld dat nodig is om verder te blijven investeren om zowel de duurzaamheid als de kwaliteit van de zorg te garanderen. Bij Kliniek Sint-Jan hebben we al tijdens de eerste piek bewust gekozen om ons ambitieus, strategisch plan verder uit te voeren.

Het probleem

Het systeem dat decennialang dienst heeft gedaan, leidt vandaag tot perverse effecten.

• Hoe meer onderzoeken we uitvoeren, hoe meer we verdienen   
• De toekenning van zorgpersoneel gebeurt per type bed (bezet of niet) en niet per patiënt  
• Dezelfde behandeling in daghospitaal wordt minder gefinancierd dan bij een klassieke opname.

Ik leen even de  woorden van minister Vandenbroucke in Terzake op 19/11: "Gelukkig beschikt de sector over een degelijk moreel kompas, want financieel misbruik loert voortdurend om de hoek". Dat moreel kompas hanteren wij elke dag, ten dienste van onze patiënten.

De oplossing

Dat we – eindelijk – die situatie moeten openbreken, is evident. De hele sector snakt naar een performanter systeem. Eentje waarbij we kunnen inzetten op gezondheid in plaats van ziekte, op preventie in plaats van herstel. Waarbij we samenwerken vanuit de ziekenhuisnetwerken om de zaken écht in beweging te krijgen. Waarbij we het beleid, de institutionele bevoegdheden en de reglementeringen vereenvoudigen en aligneren. Waarbij we ziekenhuizen als ondernemingen zien, waar entrepreneurship ook een plaats kent en beloond wordt, en flexibiliteit geen verre illusie is. 

Dat die grondige hervorming van het systeem mogelijk is, daar geloof ik oprecht in. Want de actoren binnen de zorg zijn dezelfde mening toegedaan, met de minister voorop. We kunnen daarbij niet over een nacht ijs gaan. De overheid moet daarom een periode met financiële zekerheid bieden zodat we enerzijds verder kunnen blijven investeren en anderzijds samen met alle actoren de transformatie van ons systeem kunnen aanpakken.

Mijn suggestie: bevries de financiering van de ziekenhuizen op het niveau van 2019 voor een periode van 5 jaar. Dat geeft ons de kans om die radicale shift stapsgewijs te implementeren en intussen duurzame vernieuwing te blijven realiseren.  En op korte termijn, zorg ervoor dat het 1,5% nettoverlies door COVID-19 bij de afrekening wordt gecompenseerd. Dat is wat we nodig hebben, als ziekenhuizen én als maatschappij.

MediQuality biedt haar leden de mogelijkheid hun mening te uiten over actuele en/of medische kwesties. Deze opinies weerspiegelen de persoonlijke mening van hun auteur en vallen onder diens verantwoordelijkheid.