Artsenquota: “Alleen het lage politieke niveau blijft bestaan”, zegt deze jonge specialist
BRUSSEL 28/02 - De COVID-19-crisis legde meerdere pijnpunten van ons gezondheidssysteem bloot: tekort aan artsen, verpleegkundigen, zorgkundigen, moeilijke werkomstandigheden, veel gevallen van burn-out die leiden tot professionele heroriëntering en een uitstroom uit de openbare ziekenhuizen.
We hadden gehoopt dat in het licht van deze moeilijke situatie, die iedereen heeft aangekaart, de politiek een inhaalbeweging zou maken om zich op de toekomst voor te bereiden, om lessen te trekken uit de fouten van het verleden en om een efficiënt gezondheidssysteem op poten te zetten dat aangepast is aan de Belgische bevolking… Maar daar zal niks van in huis komen omdat een deel van de politieke wereld ver boven de realiteit op het terrein blijft zweven.
Zo zien we dat het recurrente probleem van de RIZIV-nummers terug opduikt. Net als bij elke problematiek met een link naar het RIZIV, spuwen bepaalde politieke partijen hun verbaal ongenoegen en zijn ze meer geïnteresseerd in het doelpubliek dan in de inhoud van het probleem dat in de media aan bod komt.
De laatste in het rijtje? De MR-voorzitter die, met weinig nuance in zijn analyse, oproept om met een ingangsexamen de toegang tot de geneeskunde te verstrengen en dit als antwoord op de vaste RIZIV-quota die niet in vraag worden gesteld. Deze simplistische visie van een complex probleem vraagt om bepaalde essentiële en vaak vergeten punten, opnieuw in hun context te plaatsen in een dossier dat bijzonder communautair gevoelig ligt.
1. In de eerste plaats er nog even aan herinneren dat de federale RIZIV-quota de voorbije twee decennia toch zijn gestegen. Maar ze houden niet altijd rekening met de verschillende essentiële factoren voor de planning van het medische aanbod, zoals de vergrijzing van de bevolking, de afwezigheid van wetenschappelijke evidentie van het principe van een aanbodgerichte vraag, de veranderde medische praktijk (medische huizen, minder werkuren, et cetera), alsook met de pensioneringen. De komende decennia zal het noorden van het land deze factoren ruimschoots kunnen compenseren. Dit is in tegenstelling tot Wallonië, waar ondanks het ontbreken van een filter tot de studies geneeskunde gedurende meerdere jaren, het aantal opgeleide jonge artsen niet voldoende zal zijn om meer dan de helft van de pensioneringen te compenseren(1). Sinds vele jaren kaarten en klagen verschillende wetenschappelijke verenigingen de tekorten aan huisartsen en vele specialismen aan(2,3). Tevergeefs.
2. Wat het ingangsexamen en het examen tijdens de opleiding betreft, is een filter bij de aanvang het slechtste systeem voor een selectie om geneeskunde te gaan studeren. Zo is uit veel studies gebleken dat het slagen aan de universiteit vooral het resultaat is van het aanpassen aan een nieuwe omgeving eerder dan een voorbestemdheid op basis van wetenschappelijke kennis van een student die hij of zij in de middelbare school heeft opgedaan(4,6). De intrinsieke motivatie van de student speelt eveneens een rol. Zo heeft een student die uit een school komt met niet zo'n goede voorbereiding, alle kansen om te slagen want die student heeft tijdens het eerste jaar de mogelijkheid om het niveau op te schroeven. Toen het ingangsexamen nog niet bindend was, hebben we kunnen aantonen dat de helft van de patiënten die in het eerste jaar in de eerste zittijd geslaagd waren, dat niet waren op hun ingangsexamen. Zo kennen ze hun wetenschappelijke lacunes en kunnen ze die verbeteren (bevraging gepubliceerd in de krant Le Soir). Met zijn sociologische studies en zijn boek kon de Amerikaanse professor Donald Barr aantonen dat de studenten die het best scoorden op wetenschappelijke ingangsexamens het er veel zwakker vanaf brachten op het vlak van hun empathische en menselijke vaardigheden. Dat kan significante gevolgen hebben op de kwaliteit van de geleverde zorg.
Na een crisis zoals we die hebben doorgemaakt, hadden we graag progressieve, moderne en transversale politieke toespraken gehoord die een lans breken voor een betere organisatie van het zorgaanbod. Een visie die rekening houdt met de discrepantie tussen de RIZIV-quota en de noden van de bevolking en die de communautaire conflicten van een ander tijdperk achterwege laten want het gaat erom om elke Belg, Vlaming of Franstalige, dezelfde toegankelijke en kwalitatieve zorg aan te bieden.
Door het federale probleem te negeren (aantal RIZIV-nummers dat niet is aangepast aan de noden) doen de MR-voorzitter en andere politici me eraan denken dat er een bepaald soort politicus is die koste wat kost wil communiceren, zonder analyses en grondige kennis van het dossier of van wetenschappelijke kennis. Dit alles in plaats van te werken aan een duurzame en rendabele oplossing voor de huidige Belgische bevolking en voor de komende decennia.
"Waarom geen ingangsexamen voor kandidaat-politici?"
Achteraf en met een beetje humor in het achterhoofd denk ik soms dat de enige plaats waar een ingangsexamen iets zou opleveren, het in de politiek zou zijn. In mijn meest gekke dromen houd ik me voor dat een dergelijk examen kennis, competenties en vooral de essentiële niet-cognitieve vaardigheden zou kunnen evalueren van verkozen en kandidaat-politici die een grote impact hebben op het leven van de Belgische burgers. Mogen we inderdaad niet hopen op een meer competente politieke wereld die liever aan dossiers werkt dan zijn tijd in de pers door te brengen met het vertellen van veel zaken die op weinig zijn gebaseerd?
Dr. Jerome R. Lechien
Referenties:
1. Consulter un généraliste à Bruxelles devient-il plus difficile ? Denise Deliège et Etienne De Clercq.
2. Société de Médecine d'urgence, rapport annuel, 2008.
4. Barr DA. Science as superstition: selecting medical students. Lancet. 2010. PMID: 20879079.
5. Lechien JR, Kempenaers C, Dramaix M, Linkowski P. Can an early selection system accelerate the maturity of candidates of both genders in medical school? Int J Med Educ. 2017 Jan 8;8:13-15. doi: 10.5116/ijme.5856.6d72.
6. Donald a Barr. Health disparities in the united states social class race ethnicity and health, 2019.
MediQuality biedt haar leden de mogelijkheid hun mening te uiten over actuele en/of medische kwesties. Deze opinies weerspiegelen de persoonlijke mening van hun auteur en vallen onder diens verantwoordelijkheid.
